کمتر انساني پيدا ميشود که به بنجامين فرانکلين شبيه باشد. بنجامين فرانکلين مردي بود خودساخته، قهرمان، اديب، کتاب‌خوان، دانشمند، هوشمند، مبتکر، نويسنده، ويراستار و از تمام اين‌ها مهم‌تر آنکه او شايد موفق‌ترين سياستمدار تاريخ آمريکا بود. ديويد هيوم او را نخستين فيلسوف بزرگ و اديبي متجدد مي‌دانست و برايش احترام بسياري قائل بود.
اين کتاب به قلم بنجامين فرانکلين و به اين هدف به نگارش درآمده که براي پسرش راهنما و چراغ راهي باشد. شرح‌حال بنجامين فرانکلين سرشار است از زندگي و شرح عمر پرماجراي او است. اين کتاب به لحاظ سياق، در شمار بهترين آثار او قرار ميگيرد؛ از مهمترين آثار ادبي به‌حساب مي‌آيد و مطالعه‌اش براي مخاطبان خود در هرکجاي دنيا که باشند، لذت به ارمغان مي‌آورد.
پيام اين کتاب به‌طور خلاصه اين است که: خودسازي و عشق به يادگيري راز رسيدن به موفقيت بي‌بديل است.
بنجامين فرانکلين را به سبب نقش مهمي که در انقلاب آمريکا و تحقيقات درزمينه‌ي الکتريسيته داشت، بيشتر به‌عنوان شخصيتي تاريخي ياد ميکنند؛ اما همان‌طور که اورموند سيوي، شاگرد ممتاز فرانکلين، در مقدمه‌ي اين کتاب مي‌گويد، مهارت بي‌نظير فرانکلين در نويسندگي زمينه را براي او فراهم ساخت تا در سياست، تجارت و علم، از تأثيرگذارترين مردان قرن هجدهم باشد.
در کتب تاريخي نام او در ميان منشيان اعلاميه‌ي استقلال امريکا و قانون اساسي آمريکا مي‌درخشد؛ اما کتاب پيش رو، آنطور که ريچارد آماچر شرح‌حال‌نگار گفت «نخستين اثر بزرگ ادبيات آمريکا است» که نشان ميدهد فرانکلين نه‌تنها سياستمداري بزرگ که نويسنده‌ي قهاري نيز بوده است.
نگارش اين اثر در شکل‌گيري گونه‌ي جديد ادبي شرح‌حال بسيار مؤثر بود و به مدت دو قرن جايگاهش را در فهرست پرفروش‌ترين کتاب‌ها حفظ کرد. اين حقيقت که نگارش اين اثر هرگز کاملاً به اتمام نرسيده و ويرايش نشده ذره‌اي از درخشش کتاب در دنياي ادبيات نکاهيده است. نظر فرانکلين درباره‌ي آثار کتبي دريکي از سخنان خود او مشهود است: «اگر ميخواهيد آن زمان که کالبدتان زيرخاک مي‌پوسد، خاطره‌تان در يادها زنده بماند، آثاري خلق کنيد که ارزش خواندن داشته باشند و يا دست‌به‌کارهايي بزنيد که ارزش نوشته شدن داشته باشند».
مطالعات فرانکلين
کتاب بنجامين فرانکلين، زندگي من، در سال ???? به چاپ رسيد و هدف از انتشارش نماياندن ذکاوت و فرزانگي فرانکلين نبود. هدف از انتشار اين کتاب آن بود که مردم بدانند نظارت دائم بر پيشرفت فردي در درازمدت چه تأثير شگرفي بر زندگي و شکل‌گيري شخصيت فرد مي‌گذارد. فرانکلين دانشمند بود و اين اثر را به نحوي تأليف کرد که گويي گزارشي است از تجربيات، موفقيت‌ها و شکست‌هايش در زندگي.
او به‌هيچ‌وجه خود را استاد نمي‌دانست و قصد نداشت به کسي چگونه زيستن را بياموزد؛ اما موفق شد فرمولي بيابد که موفقيت هرکسي را تضمين کند. اين ويژگي شرح‌حال بنجامين فرانکلين را يکي از نخستين آثار کلاسيک خودياري قرار ميدهد.
فرانکلين هرگز به دنبال اثبات برتري‌اش نبود؛ مستقيماً با خواننده صحبت مي‌کرد و اندک طنزي هم چاشني سخنانش مي‌کرد که سبب مي‌شد سخنان او چون گپي دوستانه به نظر بيايند. در بخش نخست کتاب، جزييات زندگي‌اش با خانواده، دوستان، کارفرمايان گوناگون و همکارانش در کنار شرح سفرها و تلاش‌هاي او براي به راه انداختن کاري جديد، به‌طور دقيق آورده شده و همگي به‌خوبي در زندگي يک مخاطب امروزي کاربرد دارند.
فرانکلين باور داشت که فضل، چه هديه‌ي خداوند باشد و چه نه به‌خودي‌خود ارزشمند است. او درگذشته فردي پاک‌دين بود و در ادامه‌ي زندگي‌اش به لحاظ فرهنگي پاک‌دين باقي ماند و خود را طرفدار سادگي در نيايش مي‌دانست و همواره خود را مي‌سنجيد و بر پيشرفت خود نظارت داشت. ماکس وبر در کتاب «اخلاق پروتستاني و روح سرمايه‌داري» فرانکلين را از معرفان اين اخلاق يادکرده است. فرانکلين در صنعت چاپ نيز فعال بود و باور داشت شخصيت، نتيجه‌ي تصحيح اشتباهاتي است که انسان را از دستيابي به کمال بازمي‌دارند. زندگي آن نيست که انسان جز رنج و سختي چيزي از آن نبيند؛ زندگي بي‌نهايت فرصت در اختيار انسان قرار ميدهد تا اشتباهاتش را جبران کند.
خودسازي فردي
همين موضوع سبب ميشود اين اثر فرانکلين يکي از اصلي‌ترين و نخستين گام‌ها در حوزه ادبيات و کتب خودياري بود. از ديد فرانکلين هر نظريه مذهبي که بر اساس آن انسان‌ها به دودسته‌ي خوب و بد تقسيم مي‌شوند از ريشه غلط بود. فرانکلين انسان‌ها را لوحي سفيد و خالي مي‌دانست که منتظرند کلام موفقيت بر آنها نوشته شود. سيوي دراين‌باره مي‌گويد: «براي فرانکلين کار راحتي بود که هرازگاهي هويتي جديد به خود ببخشد، گويي که لباس کهنه را از تن درآورد و لباس نو به تن کند». ديدگاه او در دوران خودش بسيار متجددانه بود؛ از ديد او سرشت افراد ثابت و غيرقابل تغيير نيست بلکه کاملاً آماده‌ي تغيير است و فرد بايد گل وجودش را ورز دهد و به کمال برساند.
شرح‌حال او در پا به عرصه گذاشتن آثار خودياري بسيار مؤثر بود و آن را ميتوان به‌اندازه‌ي آثار آنتوني رابينز مفيد دانست. ايده‌ي نسبتاً نامأنوسي که در سر فرانکلين بود اين بود که او خودش يادنامه را تنظيم کند تا بهتر افسار زندگي را به دست بگيرد. اين اقدام امروزه يکي از فن‌هاي مهم پيشرفت فردي است. استفان کووي در کتاب «هفت عادت مردمان مؤثر»، خود را وامدار فرانکلين مي‌داند؛ مردي که زندگي‌اش «داستان تلاش‌هاي قهرمانانه‌ي مردي است که قصد داشت اخلاق را پايه‌ي وجود افراد قرار دهد».
راز تأثير نهادن بر ديگران
فرانکلين در جواني خود را در بحث بسيار مستعد مي‌دانست اما بعدها به اين نتيجه رسيد که همين «استعداد» او مانع انجام بسياري کارها است. او تصميم گرفت خود را به «کم‌رويي و تواضع» عادت دهد، هرگز نسبت به چيزي کاملاً مطمئن نباشد، از عباراتي مانند «بدون شک» استفاده نکند و رفتار و گفتار ديگران را تصحيح نکند. در عوض بيشتر از عباراتي چون «به نظر من…» و «اگر اشتباه نکنم…» استفاده مي‌کرد. نتيجه آن بود که گرچه فرانکلين سخنران چندان بزرگي نبود اما مردم به نظراتش توجه مي‌کردند و ديري نگذشت تا ميان مردم اعتبار پيدا کرد.
شرح‌حال بنجامين فرانکلين اين نکته را بيان ميکند که موفقيت او تنها و تنها از درون خود او نشئت مي‌گرفت و محرکي بيروني نداشت. داستان اين کتاب بيانگر اين موضوع است که آزادي خلق و رستگاري جوهره‌ي اخلاق آمريکاست. با تمام اين‌ها، حس طنز نويسنده و مزاج متلون او و استعدادش در به کرسي نشاندن حرف‌هايش همگي در اين اثر مشهودند و درنتيجه ساده‌لوحانه خواهد بود که هنر فضل و شرح‌حال را هم‌تراز آيات الهي تصور کرد و بي‌چون‌وچرا پيروش بود. احترام چندان جزو اخلاقيات فرانکلين نبود.
نظريات و توصيه‌هاي او با انتقادات بسياري همراه بودند. فيلسوف و نويسنده‌ي آمريکايي، هنري فرو، باور داشت که توصيه‌هاي فرانکلين مشوق افراد افسرده‌اي است که سعي در توقف زمان دارند و بي‌وقفه به دنبال ماديات‌اند و هرگز از طبيعت و لحظه لذت نمي‌برند. راسل بي. ناي به او لقب «نخستين پيامبر صرفه‌جويي و فرشته نگهبان حساب‌هاي پس‌انداز» داد. اين انتقادات احتمالاً بيشتر متوجه مجموعه سخنان فرانکلين در باب صرفه‌جويي و رسيدن به ثروت بود که با عنوان «جاده‌ي ثروت» (the way to wealth) منتشرشده بود. فرانکلين اخلاق خودياري را تحسين مي‌کرد و اعتقاد داشت هدف اين اخلاق تنها دستيابي به موفقيت مادي نيست؛ بلکه دستيابي به رستگاري است و زندگي غني‌تر.
ميتوانيد به‌راحتي اين کتاب را از سايت کاواک بصورت آنلاين خريداري نماييد. مشاهده کتاب در لينک زير :
https://www.cavack.com/Item/19241
